تاريخچه ي بمبئي
بمبئي با نام جديد مومباي (انگليسي: Mumbai مراتي:मुंबई) پايتخت ايالت ماهاراشترا از مهمترين شهرهاي كشور هند است.
بمبئي در زبان هندي به معناي ساحل خوب است. اين نام را استعمارگران پرتغالي بر اين شهر نهادند. در سال ۱۹۹۶[۱۰] نام اين شهر به «مومباي» تغيير يافت كه نام يكي از خدايان زن هندي است. اما در خارج از هند، اين بندر بزرگ همچنان به بمبئي معروف است.
اين شهر با وسعتي برابر ۶۰۳ كيلومتر مربع و جمعيتي بالغ بر ۱۳٫۳ ميليون نفر (در سال ۲۰۰۶) يكي از چهار شهر بزرگ و پرجمعيت كشور هندوستان است. اين شهر در غرب كشور هند در ساحل درياي عرب واقع شده‌است. بمبئي يكي از شهرهاي بزرگ و پرجمعيت هندوستان و پايتخت تجارتي آن به شمار مي‌رود.[۱۱]
شهر بمبئي بزرگترين بندر هند در ساحل غربي اين كشور است. اين شهر در واقع مركز بانكداري، تجارت، مبادلات مالي، بازرگاني و صنعت كشتي‌سازي هند به شمار مي‌رود. تمركز امور اقتصادي و تجاري در بمبئي پس از استقلال هند نيز ادامه يافته و بعنوان شاهراه ارتباطي هند با ايران و جهان عرب اهميت راهبردي خود را حفظ كرده‌است.[۱۲] بندر بمبئي، بزرگترين مركز توليد پارچه‌هاي پنبه‌اي و فيلم‌هاي سينمائي شبه قاره هند است و از اين رو به «باليود» نيز شهرت دارد.
در حال حاضر از جمعيت حدود ۷۰ ميليون نفري ايالت مهاراشترا بيش از ۲۰ درصد زير خطر فقر زندگي مي‌كنند و خود بمبئي بزرگترين جمعيت كپرنشينان هند را در خود جاي داده‌است. درآمد سرانه در هند حدود ۱۰۸۹ دلار مي‌باشد، ليكن ايالت مهاراشترا با داشتن بيشترين سهم در اقتصاد يك تريليون دلاري هند رتبه يازدهم را در مقياس درآمد سرانه در بين ايالت‌هاي هند داراست.[۱۲] جمعيت شهر، همراه با حومه‌اش به حدود بيست ميليون نفر مي‌رسد. شديدترين جلوه‌هاي تضاد طبقاتي جامعه هند را مي‌توان در اين شهر يافت. از يك سو صاحبان ثروت‌هاي سرشار در اين شهر زندگي مي‌كنند و از سوي ديگر توده‌هاي فقيري كه حتي قادر به سير كردن شكم خويش نيستند. بيش از نيمي از جمعيت شهر در حصيرآبادها و حلبي‌آبادها به تيرگي روزگار مي‌گذرانند.
بمبئي از اتصال ۷ جزيره به يكديگر در زمان حضور بريتانيا در هند به وجود آمده‌است. بسياري از شهروندان هندي از ايالت‌هاي مختلف به اميد فرصت‌هاي شغلي به اين شهر مهاجرت مي‌كنند. از همين رو تعداد ساكنان اين شهر در روز ۳ ميليون نفر بيش از ساكنان در شب برآورد مي‌شود. در زمان استعمار انگليس بر هند، بمبئي مركز بخش‌هاي اداري و حكومتي انگلستان در شبه قاره هند به شماره رفته و از نظر انگلستان «دروازه هند» بود.[۱۲] امروزه بمبئي يكي از مراكز بزرگ تجاري، فرهنگي و گردشگري هندوستان است.
اقتصادي
تصويري از يك زاغه در بمبئي، هند. در حدود ۵۵٪ از جمعيت شهر بمبئي در زاغه‌نشين‌ها زندگي مي‌كنند. اين در حالي است كه مساحت كل زاغه‌نشين‌ها در بمبئي برابر با حدود ۶٪ از زمين‌هاي شهري است.[۱۳] ميزان رشد زاغه‌نشين‌ها در بمبئي بيشتر از نرخ كلي رشد شهري است.[۱۴]
شهر بمبئي به دليل تمركز شركتهاي مختلف تجاري به عنوان پايتخت تجاري هند به شمار مي‌رود.
شهر بمبئي يك سوم سهم درآمد مالياتي كشور هند و بيش از ۵۰ درصد ماليات گمركي و يك پنجم ماليات بر توليد را به خود اختصاص داده‌است.
حدود يك ششم ارزش توليدي كشور متكي به اين شهر است.
۸۰ سركنسولگري در اين شهر وجود دارد كه از اين تعداد ۴۰ سركنسولگري رسمي (از اين تعداد ۱۳ سركنسولگري مربوط به كشورهاي اسلامي مي‌باشند) و بقيه توسط سركنسول‌هاي افتخاري اداره مي‌شود. همچنين دفاتر متعدد تجاري خارجي نيز در اين شهر مستقر هستند.
سيستم بانكي و فعاليتهاي اقتصادي هند در اين شهر متمركز است. همچنين دفتر مركزي تقريباً تمام بانكهاي معتبر، موسسات مالي و شركتهاي بيمه در اين شهر قرار دارند.
صندوق معاملات ارزي بانكها در بمبئي است. بيش از ۲۵ درصد اعتبارات بانكي كشور را بانكهاي مستقر در اين شهر تأمين مي‌نمايند.
بيش از ۳۵ درصد معاملات چك نيز در اين شهر انجام مي‌گردد.
دفتر اصلي بازار سهام هند كه يكي از قديمي‌ترين بازارهاي بورس سهام هند بشمار مي‌رود تحت عنوان Bombay Stock Excahange در مومباي فعاليت مي‌نمايد.
بيش از ۹۰۰ شركت در خريد و فروش سهام هند حضور دارند كه اكثريت آنها در بمبئي مستقر هستند.
حدود ۴۴ درصد ترافيك دريايي كل كشور در بندر بمبئي تخليه و بارگيري مي‌گردد. در بندر بمبئي چهار اسكله تخليه و بارگيري نفت خام وجود دارد.
مهاراشترا بالاترين رقم توليد برق را در هندوستان دارا بوده كه ۸۲ درصد آن از طريق انرژي گرمائي توليد مي‌شود گفتني است ۴۷۵۰ مگاوات برق هسته‌اي در كل هند توليد مي‌گردد، كل ميزان توليد برق در هند در سال ۲۰۰۴ ميزان twh۶۵۰ بوده‌است
فرودگاه بين‌المللي بمبئي سالانه بيش از ۲۰ ميليون مسافر داخلي و خارجي را پذيراست.
– شهر بمبئي از مهمترين مراكز تجارت الماس به شمار مي‌رود. تا جايي كه ۸۰ درصد الماسهايي كه در ايالت گجرات تراش داده مي‌شوند به بمبئي مي‌رسد. بيش از ۷۵۰۰۰ نفر در اين شهر از فعاليتهاي مربوط به الماس امرار معاشق مي‌كنند.
صنعت فيلم هند تا حدود زيادي در بمبئي متمركز است و سهم عمده‌اي از توليد سالانه ۹۰۰ تا هزار فيلم در اين شهر و در مركز سينمايي آن موسوم به باليوود انجام مي‌شود.[۱۲] باليوود افزون بر مسائل اقتصادي نقش عمده‌اي در مسائل فرهنگي اين شهر و كشور هند و حتي كشورهاي همجوار به‌عهده دارد.
هفت شركت عمده هندي كه از شهرت آسيايي و بين‌المللي برخوردارند:
۱) شركت تاتا يكي از بزرگترين و ثروتمندترين شركتهاي هندي محسوب مي‌شود و در زمينه‌هاي مختلف فعاليت دارد. اين شركت در صنايع زير فعال مي‌باشد:
اتومبيل‌سازي، فولاد و آهن، لوكومتيو سازي، هتل‌هاي زنجيره‌اي، برق و فناوري اطلاعات، صادرات اتومبيل اين شركت عمدتاً به بازارهاي اروپا، آمريكا و كشورهاي آفريقايي مي‌باشد. در ضمن شركت تاتا در صنايع خودروسازي با ايران همكاري داشته و اخيراً در حال احداث يك كارخانه توليد فولاد در بندر عباس است. ضمناً شركت خدمات مشاوره‌اي تاتا اولين شركت هندي به شمار مي‌رود كه در زمينه فناوري اطلاعات فعاليت مي‌نمايد.
۲) شركت ريلاينس از صاحبان عمده صنايع نفتي از جمله پالايشگاهي به ظرفيت ۶۶۰ هزار بشكه در روز مي‌باشد. ضمناً ريلاينس دومين شركت بزرگ در امور مخابرات و صنايع پتروشيمي به شمار مي‌آيد. اين شركت همچنين ۲۰ درصد از بازار رو به رشد تلفن همراه را در هند به خود اختصاص داده‌است.
۳) شركت صنايع آسار: آسار با ۴/۴ ميليارد دلار سرمايه، يكي از چند شركت بزرگ مالي و توليدي هندي با دامه فعاليت گسترده‌است. رشته‌هاي اصلي كار آسار در زمينه‌هاي فولاد، مخابرات، كشتيراني، نفت و گاز، برق و انرژي و مهندسي ساخت است. اخيراً اين شركت در حال مذاكره جهت احداث يك سكارخانه توليد فولاد با ظرفيت ۵/۲ ميليون تن در سال با همكاري بخش صنايع ايران مي‌باشد.
۴) شركت ماهيندرا يكي از بزرگترين توليدكنندگان اتومبيل، كاميون و تراكتور در بمبئي است. اخيراً، اين شركت به بازار توليد ميني‌بوس و وانت‌بارهاي سه چرخه نيز وارد شده‌است. صادرات اين شركت به بازارهاي اروپا، آفريقا، خاورميانه و حتي آمريكا قابل توجه مي‌باشد. شركتهاي فرعي وابسته به ماهيندرا در زمينه‌هاي فناوري اطلاعات، توسعه و عمران نيز فعال است. اين شركت با جمهوري اسلامي ايران نيز رابطه بازرگاني دارد.
۵) شركت هندوجا كه با نام شركت برادران هندوجا شهرت دارد از نظر دارايي اين شركت جزو ثروتمندترين شركتهاي آسيايي به شمار مي‌آيد. شركت مذكور روابط بازرگاني متعددي با جمهوري اسلامي ايران دارد.
۶)شركت لارسن و توبرو يكي از بزرگترين شركتهاي مهندسي هند محسوب مي‌شود. اين شركت در صنايع مختلف از جمله نفت و گاز، سيمان، خدمات مهندسي، مقاطعه‌كاري و غيره فعاليت دارد. مانند ديگر شركتهاي بزرگ هندي اين شركت نيز در بخش فناوري اطلاعات فعال مي‌باشد.
۷)شركت گودريج در سال ۱۸۹۷ توسط يك پارسي به نام اردشير گودريج تأسيس گرديد. شركت فوق از ابتدا فعاليتهاي خود را با توليد انواع قفل و صندوق نسوز آغاز نمود. اكنون اين شركت در زمينه‌هاي لوازم خانگي، اداري، الكترونيك، ماشين آلات، روغن، صابون، لوازم آرايشي و بهداشتي، محصولات كشاورزي و ساخت و ساز فعاليت مي‌نمايد. گودريج بطور ميانگين صادراتي بيش از ۵/۲ ميليارد دلار محصولات و خدمات فني در سال دارد.[۱۲]
آب و هوا
در مجموع هواي بمبئي گرم و شرجي است و مانند بسياري از نقاط جنوبي و مركزي هند داراي ۳ فصل مي‌باشد:
تابستان، كه از فروردين شروع شده و تا اوايل خرداد ماه ادامه دارد در اين فصل هوا بسيار گرم و درجه رطوبت بالا است.
فصل باران‌هاي موسمي يا مانسون كه از اوايل خرداد شروع و تا اوايل مهرماه اامه دارد و توأم با بارندگي‌هاي بسيار شديد و سيل آسا است.
زمستان كه از اواخر شهريور شروع و تا اوايل اسفند ادامه پيدا مي‌كند. با توجه به هواي ملايم، (بين ۱۵ الي ۲۵ درجه) اين فصل از توريستي‌ترين فصول بمبئي به شمار مي‌رود.[۱۲]
اماكن تاريخي و ديدني
پايانه چاتراپاتي شيواجي در شهر بمبئي.
نماي هتل تاج محل در شب
دادگاه عالي بمبئي، نمونه‌اي از معماري دوران استعمار بريتانيا
حجاري‌هاي شگفت‌انگيز در جزيره غار فيل‌ها
مجسمه فلورا فانتين يا الهه گياهان در ميدان هوتاتما در بمبئي اين مجسمه در سال ۱۸۶۴ ساخته شده
بازار بورس بمبئي قديمي‌ترين بازار بورس در آسيا
استاديوم باربورنه از قديمي‌ترين استاديوم‌هاي كريكت در بمبئي
فرودگاه بين‌المللي چاتراپاتي شيواجي
باليوود در بمبئي قرار دارد
طي يك سده حكومت بريتانيا بر اين شهر ساختمانهاي زيبا و مجلل و بناهاي تاريخي متعددي از ايشان در اين شهر بزرگ برجاي مانده‌است.
دروازه هند (Gate of India):
نوشتار اصلي: دروازه هند
اين بنا، كه بازمانده دوران استعمار انگليس است، در سال ۱۹۲۴ به عنوان يادبود سفر جورج چهارم پادشاه انگلستان و همسرش ملكه ماري ايجاد شد. شاه و ملكه، در سال ۱۹۱۱ به بمبئي سفر كرده بودند. در سال ۱۹۴۸ استعمارگران انگليسي خاك هند را از همين دروازه ترك كردند. با توجه به اين سابقه تاريخي، دروازه هند يكي از محبوب‌ترين محل‌ها براي گردهمائي گردشگران خارجي است. دروازه هند، در عين حال در كنار هتل تاج محل واقع شده كه محل اقامت خارجي‌هاي ثروتمندتر است.
موزه پرنس ويلز:
موزه‌اي پرعظمت با آثاري درخورتوجه از دوران‌هاي مختلف تاريخ و هنر هند همراه با نمونه‌هايي از حيات وحش و آبزيان هندوستان است. اين موزه بين سالهاي ۱۹۰۴ و ۱۹۱۴ بنا گرديد كه در اثناي جنگ جهاني اول به‌عنوان بيمارستان مورد استفاده قرار گرفت. معماري بنا به سبك گوتيك و از سنگ بازالت ساخته شده‌است. اين بنا در ميان باغ زيبائي تأسيس گرديده‌است كه پس از مسافرت پرنس ولز در ۱۹۰۵ به هند بدين نام خوانده شده‌است.[۱۲]
پايانه چاتراپاتي شيواجي يا ايستگاه ملكه ويكتوريا:
كه بزرگترين ايستگاه قطار در بمبئي و يكي از بناهاي ديدني دوران استعمار بريتانيا است.[۱۵] اين بناي زيبا به‌عنوان نمونه‌كاملي از سبك گوتيك در معماري شناخته مي‌شود[۱۶] و اكنون با تأسيسات جانبي‌اش و با نام «ترمينال چاتراپتي شيواجي» (يا CST) مورد استفاده عموم است و ايستگاه اوليه و اصلي قطارهاي بيرون شهري و درون شهري بمبئي به‌شمار مي‌رود. در سال ۲۰۰۴ ميلادي، اين بنا در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت جهاني رسيد.[۱۷]
دادگاه عالي بمبئي:
اين بنا نمونه‌اي عالي از معماري دوران استعمار بريتانيا در هند محسوب مي‌شود.[۱۵]
موزه ويكتوريا:
در سال ۱۸۶۲ قطعه زميني به مساحت ۱۵ هكتار در كولابا جهت احداث باغ ويكتوريا اختصاص داده شد و در نوامبر ۱۸۷۲ به روي عمومي مردم گشوده شد. از آن زمان تاكنون ۷ هكتار ديگر نيز به اين باغها اضافه شده‌است. باغ داراي معماري منحصر به‌فرد و زيبايي مي‌باشد كه موزه ويكتوريا نيز در آن واقع شده‌است.[۱۲]
هتل تاج محل:
نوشتار اصلي: هتل تاج محل
هتل مجلل و مدرني است كه روبروي دروازه هند در منطقهٔ «كُّلابه» قد علم كرده است. اين هتل يكي از بناهاي زيبا و ديدني بمبئي و هند به شمار مي‌رود و محل اقامت گردشگران ثروتمندتر است. در رشته حملات نوامبر ۲۰۰۸ در بمبئي اين هتل در كانون حملات تروريستي بود و خسارات قابل توجهي ديد كه به سرعت بازسازي شد.
دانشگاه بمبئي:
ساختمان اين دانشگاه قديمي كه در نزديكي دادگاه عالي واقع شده‌است ديدني است و از شاهكارهاي معماري سبك گوتيك در بمبئي است. قسمت كتابخانه و برج ساعت آن نمونه كوچكي از برج بيگ بن لندن است.[۱۲]
مجموعه هنري جهانگير:
اين گالري در ۱۹۵۲ توسط جامعه هنر بمبئي بنا گرديد. امروزه به منظور نمايش آثار هنري براي همگان از آن استفاده مي‌شود و مجموعاً داراي چهار سالن نمايش است.[۱۲]
كتابخانه ديويد ساسون:
كار احداث بناي كتابخانه در ۱۸۷۰ به پايان رسيده‌است. اين بنا نيز در منطقه نزديك دانشگاه بمبئي واقع است.[۱۲]
غار فيل‌ها:
يا غارهاي الفانتا كه آثار باستاني شگفت‌انگيزي در آنجاست. در جزيره‌اي به همين نام به فاصله‌اي حدود ۴۵ دقيقه با قايق يا كشتي تفريحي در جنوب بمبئي واقع شده كه از طرف يونسكو به‌عنوان ميراث فرهنگي اعلام شده‌است.[۱۲] حركت به سمت اين جزيره كه يه جزيرهٔ ميمونها نيز شهرت دارد از دروازه هند و توسط قايق و كشتي‌هاي كوچك صورت مي‌گيرد.
حاجي علي درگاه:
نوشتار اصلي: حاجي علي درگاه
زيارتگاه و مسجدي است براي مسلمين كه در ميان دريا قرار گرفته و با مسير پياده‌روي به ساحل متصل است. اين ساختمان در سال ۱۴۳۱م بنا شده و در ساحل ورلي واقع است. به طور معمول بيش از ۴۰۰۰۰ زائر در روزهاي پنجشنبه و جمعه از اين درگاه بازديد مي‌كنند.[۱۸]
زيارتگاه بهره‌ها:
مقبره دكتر سيد ابومحمد طاهر سيف الدين پنجاه و يكمين دايي مطلق فرق بُهره‌ها در منطقه بندي بازار شهر بمبئي قرار دارد. دوره داعي وي ۵۳ سال بوده‌است. بناي اين مقبره در سال ۱۹۷۵ توسط يك معمار مصري تكميل شده و تمام ديواره‌ها از سنگ سفيد ساخته شده‌است. داخل اين مقبره ۱۱۴ نوع «بسم الله الرحمن الرحيم» در سنگ‌هاي قيمتي مانند الماس، لول، مرجان و غيره نوشته شده‌است. شعرهاي نوشته شده توسط دكتر طاهر سيف الدين كه چند تا از آن بدون نقطه و بدون الف نوشته شده در ديوارهاي مقبره كنده كاري شده‌است.[۱۲]
مارين درايو:
يا گذرگاه دريايي كه گذرگاهي ساحلي در كنار درياي عرب است. در دوره حكومت بريتانيايي‌ها نام اين جاده، گردنبند ملكه بود. در ساعات شب وقتي چراغها روشن مي‌شود، اين جاده شكل يك سينه‌ريز مزين با جواهر را دارد.[۱۹]
خسروباغ:
يكي از محله‌هاي ويژه پارسيان هند است. به غير اعضاي جامعه پارسيان هند اجازه ورود به اين مكان همچون ساير اماكن پارسيان داده نمي‌شود.[۱۹]
مغول مسجد:
مسجد ايرانيان كه به مغول مسجد مشهور است به‌وسيله شخصي بنام مرحوم حاج محمد شيرازي بيش از ۱۵۰ سال قبل بنا شده‌است. وي كه از تجار ايراني مقيم بمبئي بوده‌است، اين مسجد را در محل امام باره رود نزديك محله مسلمان نشين بندي بازار بنا نموده‌است. اين مسجد يكي از مهمترين مراكز تشيع در بمبئي و حتي در هند محسوب مي‌گردد. طبق وقف‌نامه موجود، متوليان اين مسجد را اعضاي خانواده نمازي شيرازي تشكيل مي‌دهند و در گذشته پيوسته پيشنماز اين مسجد نيز فردي ايراني بوده‌است. اما در حال حاضر اشخاصي از شهرها و ايالت‌هاي مختلف هند اين وظيفه را بعهده دارند. اين مسجد داراي موقوفات و ساختمانهاي متعددي است كه پشتيباني مالي اين مكان به‌شمار مي‌روند.[۱۲]
چپاتي:
تفريحگاهي است در كنار دريا كه شبها مردم در اين مكان جمع مي‌شوند. خانواده‌ها با بچه‌هايشان براي استراحت به آنجا مي‌روند. در رو بروي «چپاتي» و در وسط آب دريا نزديك به ساحل، يك «بُت» (صنم) بزرگي ساخته‌اند به عرض ۲ متر و ارتفاع چهار متر. نام اين بت به زبان هندي «سَمَندَر كِي بَگوان» است. يعني (خداي دريا). هندوها بر اين اعتقادند كه اگر كسي دچار غرق در آب شد اين صنم يا «بُت» او را نجات خواهد داد. فقط همينكه شخص احساس غرق شدن نمود، سه بار اين بت را بزبان هندي صدا كند: (بچاو، بچاو، بچاو)، بچاو در زبان هندي به معناي «مرا نجات بده» است. البته قبل از ورود به آب دريا شخصي كه موكل اين صنم «سَمَندَر كِي بَگوان» است راهنمايي‌هايي به مردم مخصوصاً كودكان مي‌نمايد[۱۵]
پارك كملا نهرو:
پارك زيبايي است بر فراز تپه مالابار كه مساحتي افزون بر ۴۰۰۰ متر مربع دارد و به افتخار همسر جواهر لعل نهرو، نخستين نخست وزير هند پس از استقلال، نام گذاري شده است.
بازار كَرافت ماركت:
يكي از قديمي‌ترين بازارهاي بمبئي است.[۱۵] اين بازار در كنار ديگر بازارهاي سنتي و انبوه فروشگاه‌هاي بزرگ و چند مليتي امروزي، هنوز رونق خود را حفظ كرده‌است.
بازارهاي بمبئي:
افزون بر بازار تاريخي كرافت ماركت در شهر بمبئي بازارهاي متعددي وجود دارد كه اغلب به فروش منسوجات، پوشاك، صنايع دستي، مصنوعات و زيورآلات طلا و نقره و غيره در اين شهر بزرگ، پرجمعيت و پر رونق اشتغال دارند. مانند بهيندي بازار، بازار كُلابه و بازار بنديرا. شهر بمبئي به عطر «دهن العود»، «عود»، «صندل»، «مسك» و «عنبر» مشهور است.[۱۵] همچنين انبوه بازارهاي مدرن و فروشگاه‌هاي برندهاي مشهور جهاني در اين شهر به فراواني يافت مي‌شوند.
افزون براين هم‌اكنون بسياري از مراكز جديد و ساختمانهاي نوين جزو ديدني‌هاي اين شهر بزرگ به‌شمار مي‌روند.
آموزشي
شهر بمبئي از مراكز مهم فرهنگي و آموزشي هندوستان محسوب مي‌شود. مراكز آموزش عالي زيادي در اين شهر به تربيت دانشجو در رشته‌هاي گوناگون و مقاطع مختلف مشغول هستند. دانشگاه بمبئي يكي از دانشگاه‌هاي بزرگ و بسيار قديمي است كه به لحاظ تنوع رشته‌هاي تحصيلي يكي از بزرگترين دانشگاه‌هاي دنيا محسوب مي‌شود. علاوه بر آن موسسه هندي فناوري بمبئي يا IIT Bombay كه معتبرترين دانشگاه‌هاي فني هند و يكي از معتبرترين دانشگاه‌هاي هند و دنيا به‌شمار مي‌رود. همچنين انستيتوي فناوري ورماتا جيجاباي به همراه صدها دانشگاه، كالج و مؤسسه معتبر آموزشي ديگر در اين شهر فعال هستند.[۱۱]
اديان
از نظر اديان مختلف، حدود ۸۱ درصد جمعيت در ايالت مهاراشترا هندو، ۱۶ درصد مسلمان، مسيحيت ۱ درصد، جينيسم ۱ درصد، و اديان ديگر مانند زرتشتي و يهودي مجموعاً ۱ درصد تركيب جمعيتي را تشكيل مي‌دهند. مسلمانان اين ايالت را فرق سني، شيعه ۱۲ امامي، شيعه ۶ امامي يا بوهره، آقاخان يا اسماعيلي و وهابي تشكيل مي‌دهند. تعداد مسلمانان شهر بمبئي ۴ ميليون نفر برآورد شده‌است. از اين تعداد حدود پانصد هزار نفر شيعه ۱۲ امامي و ۲۰۰ هزار نفر شيعه ۶ امامي هستند.[۱۲]
افزون بر اكثريت قاطع هندوها حضور مسلمانان و اقليت زرتشتي (كه با جمعيتي بيشتر از ۹۰هزار تن از كوچكترين جماعتهاي مذهبي هندوستان به شمار مي‌روند و با نام پارسيان شناخته مي‌شوند.[۱۹]) در اين شهر مشهود است.
مطبوعات
چگونگي و حجم مطبوعات در هند قابل توجه‌است. در اين كشور با وجود ۱۸ زبان رسمي نشريات به زبانهاي مختلف انتشار مي‌يابند كه بطور مثال در ايالت مهاراشترا به دليل گسترش زبان مرآتي روزنامه لوك ستا جايگاه خاصي دارد.
ايالت مهاراشترا داراي روزنامه‌هايي به زبانهاي مختلف از جمله هندي، مراتي، گجراتي، انگليسي و اردو مي‌باشد. قيمت روزنامه‌ها غالباً از ۳ روپيه (حدود ۷۰ تومان) تجاوز نمي‌كند.
تعداد مجله‌هاي هفتگي اين ايالت ۲۰ عنوان، ۱۵ روزه هشت عنوان، دوماهه سه عنوان، سه‌ماهه سه عنوان و سالانه دو عنوان مي‌باشد. از بين ۶۴ روزنامه ۱۲ نشريه آن مهم مي‌باشد كه از جمله آنها سه روزنامه اردو زبان انقلاب، هندوستان و اردو تايمز است كه قشر مخاطب آن مسلمانان هستند.
تايمزآو و اينديا (با تيراژ بيش از ۸ ميليون نسخه در روز)، ايندين اكسپرس، ايشين ايج، اكونوميك تايمز، آفترنون، ميددي، فري پرس جورنال، روزنامه DNA و مومباي ميرور روزنامه‌هاي انگليسي زبان هستند. روزنامه جام جمشيد كه هفتگي چاپ مي‌شود بزبان گجراتي و انگليسي است.
از نشريات متعلق به پارسيان مي‌توان از ماهنامه پارسيانا، BPP REVIEW و روزنامه جام جمشيد نام برد. جام جمشيد مخصوص زرتشتيان هند است كه اكثر قريب به اتفاق مطالب آن موضوعات مربوط به زرتشتيان و آيين زرتشت است. تيراژ آن در هفته بيش از ۲۰ هزار نسخه‌است كه بصورت پستي ارسال مي‌شود.
در حال حاضر چند كانال تلويزيوني بخش خصوصي متعلق به شيعيان بصورت منطقه‌اي برنامه‌هاي خود را پخش مي‌كنند كه از جمله مي‌توان به كانال WIN اشاره نمود.[۱۲]
مترو
متروي بمبئي در سال ۲۰۱۴ تأسيس شده و هم‌اكنون داراي ۱ خط و ۱۲ ايستگاه مي‌باشد.
ايرانيان در بمبئي
ايرانيان مقيم بمبئي به دو دستهٔ ايرانيان مهاجر يا مقيم و دانشجويان مشغول به تحصيل در اين منطقه تقسيم مي‌شوند:
ايرانيان مهاجر
اغلب ايرانيان مهاجر كه اكنون مقيم كشور هندوستان هستند از اهالي پيشين شهرستانهاي يزد، تفت و روستاهاي مجاور و برخي از شهرهاي استان فارس يا جنوب ايران هستند. محل سكونت اكثر ايرانيان مهاجر شهرهاي بمبئي و پونا مي‌باشد اين عده در ۹۰ سال گذشته به مرور اقدام به مهاحرت به هندوستان نموده‌اند.
براساس شواهد تاريخي، موثرترين عامل مهاجرت ايرانيان به هند وقوع دو دوره خشكسالي در اوايل قرن اخير در مناطق مركزي ايران بوده‌است. در ابتداي مهاجرت، اكثر ايرانيان در مشاغلي همچون چاي فروشي كه يكي از توليدات عمده هند مي‌باشد و نيز در مشاغل ديگري چون اغذيه فروشي و قهوه‌خانه‌داري فعال بوده‌اند. اين مشاغل بطور سنتي از پدران به فرزندان به ارث رسيده‌است. لازم است ذكر شود در حال حاضر درصد تعدادي از ايرانيان مقيم داراي تحصيلات عالي در مقاطع دكتري، فوق ليسانس و ليسانس مي‌باشند.
ايرانيان مقيم بمبئي از مشكلاتي كه گريبانگير مهاجرين ايراني در ديگر كشورهاي جهان است نيز مصون نيستند. به‌عنوان نمونه مي‌توان از فاصله‌اي كه بين نسل دوم و سوم ايرانيان مهاجر با زبان و فرهنگ ايراني ايجاد شده‌است نام برد.
اگرچه ۹۰ سال از مهاجرت ايرانيان به هند مي‌گذرد، اما آنها عمدتاً علاقه‌مند به حفظ هويت ايراني خود هستند و در اين راستا خود را قويا به اخلاق و فرهنگ ايراني پايبند مي‌دانند. البته داشتن شناسنامه ايراني و گذرنامه هندي تقاضاي رواديد آنها را براي سفر به ايران با مشكل مواجه كرده‌است.
دو تشكل ايرانيان در شهرهاي بمبئي و پونا از گذشته فعاليت داشته‌اند. انجمن شيعيان اثني‌عشري يزديان مقيم (فتوت) در شهر بمبئي (تأسيس در سال ۱۹۲۸) و نيز انجمن شيعيان اثني‌عشري يزديان مقيم پونا (حميت) با در دست داشتن موقوفات به جا مانده محل مناسبي جهت فعاليتهاي مذهبي و اجتماعي ايرانيان مهاجر بوده‌اند.
بخش ديگري از مهاجران ايراني كه در طي دهه‌هاي اخير به هند و به‌ويژه منطقه غرب هند مهاجرت كرده‌اند زرتشتيان مي‌باشند. اين گروه نيز تشكلي به نام انجمن زرتشتيان ايراني براي خود سامان داده‌اند و داراي روابط نزديكي با پارسيان هند مي‌باشند.[۱۲]
دانشجويان ايراني
تعداد كل دانشجوياني كه در حال حاضر در بمبئي و پونا تحصيل مي‌كنند بيش از ۳۵۰۰ نفر تخمين زده مي‌شود (براي ۲۵۰۰ نفر در كنسولگري ايران در بمبئي پرونده دانشجويي وجود دارد) كه اغلب آنان در پونا مشغول به تحصيل هستند. شهر پونا در ۱۵۰ كيلومتري شهر مومباي از مراكز مهم علمي كشور هند محسوب مي‌شود. به دليل آب و هواي معتدل و مطلوب و همچنين سابقه حضور ايرانيان در پونا اكثر دانشجويان ايراني جذب دانشگاه‌هاي اين شهر مي‌شوند كه در سالهاي اخير سير صعودي قابل توجهي را شاهد هستيم.[۱۲]
سازمان‌هاي جمهوري اسلامي ايران مستقر در بمبئي
افزون بر سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران در بمبئي كه قديمي‌ترين سركنسولگري ايران در خارج از كشور است، ارگانهاي زير وابسته به دولت ايران در بمبئي فعال هستند:
۱- خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران
خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران در بمبئي در سال ۱۳۳۵ شروع به فعاليت نموده‌است. در اين سال بخشي از مدرسه متعلق به پارسيان هند جهت ترويج زبان فارس به دولت وقت ايران تحويل گرديد و بعد از چند سال به خانه فرهنگ تغيير نام داد. پس از انقلاب اسلامي عمده فعاليت اين مركز علاوه بر زبان فارس ترويج شعائر انقلاب اسلامي بوده و با توجه به گستردگي حوزه امور فرهنگي در جنوب هند امور مربوط به اين منطقه از هند توسط دفتر فوق انجام مي‌پذيرد.
۲- دفتر هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران
از حدود ۴۰ سال پيش با برقراري پرواز مستقيم بين تهران و بمبئي فعاليت ايران اير در هند شروع شد. در حال حاضر روزهاي جمعه و سه شنبه يك پرواز رفت و برگشت بين تهران و بمبئي وجود دارد.
۳- كشتيراني ايران و هند (كشتيراني جمهوري اسلامي ايران)
اين شركت در سال ۱۳۵۴ و در پي توافق دولتين دو كشور و به منظور توسعه روابط اقتصادي در قالب يك شركت سهامي خاص كه ۵۱ درصد سهام آن متعلق به شركت كشتيراني آريا (نام سابق كشتيراني جمهوري اسلامي ايران) و ۴۹ درصد سهام آن متعلق به شركت كشتيراني دولتي هند بود، تأسيس گرديد.
۴- دفتر بازرگاني پتروشيمي
اين دفتر از سال ۱۳۷۶ همزمان با دفاتر پتروشيمي در لندن، هامبورگ، دبي، سنگاپور، شانگهاي و پكن در بمبئي، افتتاح گرديد. ماهيت دفتر عمدتاً بازاريابي محصولات پتروشيمي و فروش آن است.
۵- مدرسه بمبئي و مجتمع آموزشي شهر پونا
مدرسه بمبئي در محل ساختمان قديمي سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران موسوم به چرچگيت مستقر مي‌باشد. علاوه بر آن در مجتمع آموزشي شهر پونا تعداد بيشتري دانش آموز رسمي در مقاطع مختلف و تعدادي بطور مستمع آزاد در مقاطع دبيرستان مشغول هستند كه ۱۱ دبير مسئوليت آموزشي آنها را بعهده دارند.
۶- شركت ملي نفت ايران NIOC
مطالعات اوليه در خصوص تأسيس دفتر و نيز اخذ مجوزهاي مربوطه انجام شده و به زودي دفتر شركت فوق در بمبئي افتتاح خواهد شد
برچسب: ، تور لحظه اخري كيش، تور هند، ديدني هاي بمبئي، رزرو آنلاين تور هند، هتل هاي بمبئي،